Rocznik Muzeum Papiernictwa TOM XVII

Rok 2023 w Muzeum Papiernictwa obfitował w wydarzenia naukowe. Najważniejszym z nich było uruchomienie portalu internetowego „Papiernie w Polsce”, dostępnego pod adresem www.papiernie.pl. W trakcie przygotowań do trzeciego etapu remontu pawilonu wejściowego zostały zakończone badania stratygraficzne papierni. Ponadto dzięki badaniom arkuszy wytworzonych w Dusznikach w latach 80. XVI wieku poszerzyliśmy wiedzę na temat dawnych receptur stosowanych przez dusznickich papierników. Wymienione przedsięwzięcia naukowe zostały omówione w XVII tomie „Rocznika Muzeum Papiernictwa”. Najnowszy numer naszego periodyku składa się z 6 działów, w których zamieszczamy łącznie 15 opracowań.

Dział „Artykuły i rozprawy – dzieje papiernictwa” zawiera 4 recenzowane artykuły. Pierwszy artykuł, autorstwa prof. Rafała Eysymontta i dra Radosława Glińskiego, powstał na podstawie prowadzonych od trzech lat badań towarzyszących remontowi pawilonu wejściowego dusznickiego młyna papierniczego. Badania te pozwoliły postawić kolejne kroki w dziele poszerzania wiedzy o dziejach papierni, stąd możliwość opublikowania ich wyników jest dla Muzeum Papiernictwa niezwykle istotna. Drugi artykuł, przygotowany przez kustosz Karolinę Dyjas z Muzeum Papiernictwa, dotyczy dziejów młynów papierniczych w Strudze (niem. Hohenkrug) na Pomorzu. Według materiałów przeanalizowanych przez Autorkę papiernictwo w tej miejscowości ma sięgające 1528 roku tradycje – nieco wcześniejsze niż Duszniki. Papiernia w Strudze obdarzona była, podobnie jak dusznicka, łaską króla pruskiego Fryderyka I Hohenzollerna.

Młyn papierniczy w Strudze został w połowie XIX wieku przebudowany na fa- brykę papieru, a po zjednoczeniu Niemiec rozbudowany. Wytwarzano tam papiery do sporządzania dokumentów. W 1945 roku zakład został ogołocony z urządzeń. Budynki przetrwały do dziś, a w 2022 roku uzyskały status zabytku. Nowszym dziejom papierni poświęcone jest opracowanie Macieja Szymczyka.

Ostatni artykuł w pierwszym dziale, autorstwa dr Emilii Dziewieckiej z Muzeum Papiernictwa, jest naukowym spojrzeniem na cechy architektoniczne młynów papierniczych w Dusznikach-Zdroju, Velkých Losinách, Homburgu, Niederzwönitz, Pescii i Capellades. Obecnie trwają prace, których celem jest zgłoszenie wymienionych obiektów na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Dział drugi poświęcony został dziejom Dusznik-Zdroju. Zawiera on kolejną część leksykonu dusznickich artystów sprzed 1945 roku, opracowaną przez Rainera Sachsa, oraz uzupełnienia do Opisu Dusznik Köglera wykonane przez XIX-wiecznego historyka ziemi kłodzkiej Wilhelma Hohausa. Tekst z języka niemieckiego przetłumaczył Włodzimierz Jan Delekta, a naukowo opracowała Krystyna Oniszczuk-Awiżeń.

Trzeci dział dotyczy wyjątkowych obiektów ze zbiorów Muzeum Papiernictwa. Doktor Marcin Markowski opracował naukowo album kartek zaopatrzeniowych Warszawy z lat 1914-1921, który trafił do naszej kolekcji w 2023 roku. Z kolei Leszek Goetzendorf-Grabowski przypomniał o znajdującym się w ekspozycji stałej urządzeniu laboratoryjnym służącym do badania odporności na rozerwanie papieru w stanie mokrym – jedynym znanym tego typu przyrządzie.

Dział czwarty „Omówienia i relacje” zawiera sprawozdanie prof. Weroniki Liszewskiej na temat badań dokumentu z lat 1584-1585. Rękopis został spisany na papierze z dusznickiej papierni i jest obecnie najstarszym znanym dokumentem zawierającym arkusze wykonane w Dusznikach. Kolejne opracowanie zostało poświęcone uruchomionemu w 2023 roku przez Muzeum Papiernictwa portalowi „Papiernie w Polsce”, a przygotowali je prof. Małgorzata Ruchniewicz i prof. Krzysztof Ruchniewicz.

We wspomnieniach zamieszczamy biogram naszej koleżanki Beaty Dębowskiej, związanej zawodowo z muzeum ćwierć wieku. Wspomnienie opracowała Dagmara Kacperowska.

Szósty dział „Kronika Muzeum Papiernictwa 2022 roku” zawiera dwa teksty przygotowane przez Dagmarę Kacperowską. Są to: zestawienie najważniejszych wydarzeń oraz omówienie wystaw czasowych otwartych w ubiegłym roku. Tom kończy zestawienie statystyczne oraz przygotowany przez Justynę Cybulską wykaz pracowników muzeum zatrudnionych w 2022 roku.

Składam serdeczne podziękowania osobom, dzięki którym tom XVII mógł się ukazać: autorom poszczególnych opracowań, członkom komitetu naukowego z panią prof. Małgorzatą Ruchniewicz na czele, członkom komitetu redakcyjnego, w którym szczególną rolę odegrała redaktor językowa Małgorzata Jastrzębska, oraz recenzentom.

dr hab. Maciej Szymczyk Dyrektor Muzeum Papiernictwa