Rocznik Muzeum Papiernictwa TOM V

Oddajemy do rąk Czytelników piąty tom „Rocznika Muzeum Papiernictwa”.
Jednym z celów pisma jest dokumentowanie i popularyzowanie historii i działalności
dusznickiego młyna papierniczego – najcenniejszego na ziemiach polskich
reliktu dawnego papiernictwa. Rok 2011 był dla Muzeum Papiernictwa
szczególny; instytucja organizowała wiele projektów z zakresu promocji, edukacji
i kultury (spośród nich najważniejszym wydarzeniem były obchody dolnośląskiej
inauguracji polskiego przewodnictwa w Radzie Unii Europejskiej). Jednak kulminacyjnym
momentem, mającym istotny wpływ na wzrost znaczenia dusznickiej
papierni, było nadanie jej przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej statusu pomnika
historii. Wydarzenie to pozwala mieć nadzieję na wzrost zainteresowania
nie tylko dziejami dusznickiego młyna papierniczego, ale również przeszłością
innych papierni na ziemiach polskich: tą dawniejszą (dotyczącą okresu rękodzielniczego
wyrobu), jak też bliższą nam czasowo (związaną z przemysłem papierniczym
w ostatnich dekadach).
Najnowszy tom składa się z pięciu części. Pierwsza z nich, Artykuły i rozprawy,
zawiera pięć opracowań omawiających zagadnienia dotyczące historii papiernictwa
oraz znaczenia papieru w różnych dziedzinach życia. Rozprawa Rainera Sachsa
i Urszuli Ososko Czy rzeczywiście Konrad Ridiger? weryfi kuje utrwaloną w literaturze
błędną informację na temat udziału świdnickiego papiernika przy fundacji
ambony w tamtejszym kościele Pokoju. Piotr Galik w artykule Śmiercionośne
tworzywo omawia znaczenie papieru w produkcji amunicji strzeleckiej. Opracowanie
to pozwala zgłębić wiedzę na temat wykorzystania papieru do celu innego, niż
powszechnie zwykliśmy sądzić. Artykuł dra Krzysztofa Popińskiego pt. Przemysł
papierniczy w Bolesławcu przed 1945 rokiem porządkuje wiedzę na temat dziejów
bolesławieckiego papiernictwa – zarówno przemysłu wytwórczego, jak też przetwórczego.
Interesujące i niezwykle cenne jest opracowanie prof. Jacka Piotrowskiego pt.
Papier jako narzędzie walki politycznej na uchodźstwie w latach 1939–1945. Dzięki
badaniom przeprowadzonym przez Autora poznajemy rolę materiału piśmienniczego
w niezwykle trudnym okresie naszych dziejów, w sytuacji, gdy jego dostępność
była mocno ograniczona. Z kolei opracowanie Marcina Trzaski pt. Papier w policji
pozwala zaobserwować rolę papieru w codziennej służbie funkcjonariuszy policji.
Wprawdzie nowoczesne technologie komunikowania się, zapisywania i przekazywania
informacji nie są policjantom obce, jednak okazuje się, że wielu czynności nie
sposób zrealizować bez papieru.
W dziale Materiały źródłowe udostępniamy pierwsze powojenne opracowanie
na temat dusznickiej papierni, przygotowane przed ponad pięćdziesięciu laty przez
wówczas początkującego historyka sztuki, a dziś jeden z autorytetów w tej dziedzinie
nauki – prof. Mariana Kutznera. Dotychczas dzieło pozostawało w maszynopisie,
co znacznie ograniczało jego dostępność. Publikacja studium w „Roczniku…”
eliminuje tę niedogodność.
W dziale trzecim, Relacje i wspomnienia, publikujemy wywiad przeprowadzony
przez Leszka Goetzendorf-Grabowskiego ze Stefanem Libiszowskim – najstarszym
polskim papiernikiem, pamiętającym przedwojenne czasy przemysłu papierniczego,
a następnie funkcjonowanie branży w warunkach gospodarki centralnie sterowanej.
W dziale poświęconym recenzjom opublikowana została opinia dr Małgorzaty
Ruchniewicz o książce Klausa Sonnemanna i Lothara Hoffarta pt. Heimatbuch
Bad Reinerz. Eine Reise in die deutsche Vergangenheit von Stadt und Bad Reinerz,
Grafschaft Glatz / Schlesien, wydanej przed dwoma laty w Niemczech.
Obecny tom kończy Kronika 2010 roku.
Serdecznie dziękuję Autorom wszystkich opracowań opublikowanych w piątym
tomie naszego pisma oraz członkom komitetu redakcyjnego: prof. Gottfriedowi
Schweizerowi i Rainerowi Sachsowi. Szczególne podziękowania kieruję do dra Piotra
Pregiela, który zechciał służyć pomocą w pracach nad wydaniem „Rocznika…” jako
redaktor naukowy. Tom recenzowała specjalistka w zakresie historii gospodarczej –
prof. Elżbieta Kościk, która była uprzejma przekazać cenne uwagi na temat poszczególnych
tekstów, za co składam serdeczne podziękowania.
Piąty tom „Rocznika Muzeum Papiernictwa” został wydany dziękzi wsparciu
fi nansowemu Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego, Polskiej
Wytwórni Papierów Wartościowych S.A. oraz Gminy Duszniki-Zdrój. Dziękujemy!

dr hab. Maciej Szymczyk
Dyrektor Muzeum Papiernictwa