Edward Baran. W przestrzeni papieru. Malarstwo
Muzeum Papiernictwa od wielu lat prezentuje w swych wnętrzach wystawy sztuki papieru. Jest to dziedzina sztuki współczesnej, która zaistniała w latach 60. XX wieku.
W 2017 r. w dusznickim Muzeum powstała Wirtualna Wystawa Sztuki Papieru, na której zaprezentowano sylwetki 50 artystów zajmujących się tą dziedziną sztuki. W trakcie przygotowywania scenariusza wystawy, jej kuratorka natknęła się na postać artysty Edwarda Barana, na którego powoływali się inni artyści sztuki papieru. To spowodowało, że sylwetka Edwarda Barana również pojawiła się w tej galerii.
Szczegółowe badania nad twórczością tego artysty doprowadziły do konkluzji, iż Edward Baran jest prekursorem polskiej sztuki papieru.
Muzeum nawiązało z nim kontakt. Artysta żyje i tworzy od wielu lat we Francji, do której wyemigrował w 1966 r.
W ubiegłym roku Fundacja Polskiej Sztuki Emigracyjnej (Polish Artists in the World) zwróciła się do Muzeum z propozycją zaprezentowania wystawy Edwarda Barana.
Propozycja ta nie mogła pozostać bez pozytywnego odzewu, bo gdzie, jak nie w Muzeum Papiernictwa, powinny zostać zaprezentowane prace polskiego „ojca polskiej sztuki papieru”!
Edward Baran należy do grona tych artystów, dla których papier stanowi ideową podstawę własnej twórczości i jest głównym tworzywem obrazów. Używając określenia „działanie w papierze”, mamy na myśli jego wewnętrzną strukturę jak również łączone za pomocą kleju warstwy, pomiędzy którymi artysta umieszcza sieć nici – szkielet utrzymujący obraz w określonym kształcie. Na wystawie zostanie pokazanych 30 prac z lat 1970 – 2018, prezentujących najbardziej charakterystyczne fazy w twórczości Edwarda Barana. Oprócz obrazów, pojawią się prace graficzne, gipsoryty na papierze japońskim oraz monotypie. Artysta od końca lat 70, kiedy to porzucił tradycyjny sposób tworzenia obrazów, wzbogaca swoje działania, polegające na ingerencji w samo tworzywo (papier), na którym te obrazy powstają.
Abstrakcyjna treść tych dzieł ma w sobie ogromny ładunek poetyckiej ekspresji, delikatności i piękna. Niektóre z nich działają jak iluzje optyczne, odbijając cienie, mnożą głębię papierowych form.
Wernisaż wystawy z udziałem artysty odbył się się 5 lipca. Ekspozycję można oglądać do 27 października 2019 r.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Wspieranie działań muzealnych 2019.
Biografia artysty
Edward Baran urodził się w 1934 r. w Lesku, na Podkarpaciu. W latach 1955-61 studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie: malarstwo u Artura Nachta – Samborskiego i tkaninę u Mieczysława Szymańskiego. Był związany ze Studenckim Teatrem Satyryków, gdzie występował m.in. obok Krystyny Sienkiewicz czy Stanisława Tyma. W czasie podróży z zespołem STS-u kręcił filmy, dzięki czemu trafił do pracy w zespole filmowym Kazimierza Kutza. Reżyser zaangażował go jako trzeciego asystenta. Mało brakowało, a zrobiłby szkołę filmową. W 1966 r. wyjechał jednak do Francji, gdzie dwa lata później ożenił się z Marią Szyjkowską. Para początkowo mieszkała w Paryżu, a w 1973 r. przeniosła się na południe Francji do Mougins. Dla Edwarda Barana to okres intensywnej działalności wystawienniczej. W 1970 r. prezentował swoje prace na wystawach indywidualnych w Kopenhadze i Oslo. Wystawiał tkaniny w Paryżu, Grasse, Nantes, Angers indywidualnie, ale także na pokazach zbiorowych, jak np. Biennale tkaniny w Mentonie w 1975 r., czy dwa lata później w Juan-les-Pins. W 1979 r. wziął udział w wystawie Accrochage II w nowo otwartej instytucji sztuki współczesnej Centrum Pompidou. W tym samym roku został także wykładowcą w Regionalnej Szkole Sztuk Pięknych w Angers, w zachodniej Francji. Był jedynym profesorem obcokrajowcem w tej szkole. W 1983 r. wraz z rodziną przeniósł się w okolice Angers. Kontynuował działalność wystawienniczą. Jego pierwsza wystawa indywidualna w Polsce zorganizowana została w 1991 r. w Warszawie, w galerii Kordegarda.
Prace Barana znajdują się w kolekcjach : Musée des Tapisseries w Aix-en-Provence, Musée des Beaux-Arts et Musée Jean-Lurçat et de la Tapisserie Contemporaine w Angers, Musée des Beaux-Arts w Nantes, Kunstindustrie Museum w Oslo, Fonds National d’Art Contemporain w Paryżu, Fonds Régional d’art. Contemporain des Pays de la Loire, Mobilier National w Paryżu, Musée d’art. Moderne et Contemporain w Nicei, Muzeum Narodowego w Warszawie.
E. Baran ma 85 lat, jest emerytowanym profesorem Akademii Sztuk Pięknych w Angers. Nadal aktywnie działa w środowisku artystycznym regionu Dolnej Loary.
