Rocznik Muzeum Papiernictwa TOM XII
Dwunasty tom „Rocznika Muzeum Papiernictwa” wydajemy w okresie świętowania jubileuszu pięćdziesięciolecia naszej instytucji. Szczególnie istotnymi wydarzeniami z ostatnich 12 miesięcy były przedsięwzięcia jubileuszowe: wystawa prezentująca osiągnięcia minionego półwiecza, konferencja jubileuszowa oraz Monografia młyna papierniczego, będąca zwieńczeniem wieloletnich badań dziejów dusznickiej papierni. Z satysfakcją pragnę zaznaczyć, że wiele cząstkowych opracowań poszczególnych tematów z przeszłości młyna i Muzeum, wykorzystanych obecnie w Monografii, publikowaliśmy w każdym z kolejnych tomów „Rocznika…”. Nasze pismo zatem od początku swego istnienia skutecznie motywowało do podejmowania badań nad histori dusznickiej papierni. Wierzę, że tematy dotyczące młyna papierniczego znad Bystrzycy Dusznickiej będą pojawiały się także w kolejnych tomach „Rocznika…”.
Obecny tom składa się z pięciu działów. Pierwszy z nich zawiera trzy opracowania naukowe z zakresu dziejów papiernictwa. Zestaw ten otwiera artykuł dotyczący głównych kierunków sprzedaży dusznickich papierów w XVI i XVII wieku. Określenie odbiorców wytwarzanego w Dusznikach papieru jest szczególnie istotne w badaniach dziejów młyna, gdyż pozwoli ustalić znaczenie papierni dla kultury.
Drugi artykuł, nadesłany przez Jerzego Smalca, przedstawia dzieje całkowicie zapomnianej papierni w Lubniewicach. Właściciele tej papierni, działający w okresie zastępowania produkcji ręcznej przez maszynową, również ulegli ówczesnym
trendom i przebudowali młyn na fabrykę papieru wykorzystującą pracę maszyn. Arturowi Steinhagenowi, założycielowi jednej z najważniejszych fabryk papieru na ziemiach polskich – papierni w Myszkowie, poświęcony jest artykuł Jana Bałchana. Autor – obok biogramu Steinhagena – zarysował dzieje papierni w pierwszym okresie jej istnienia.
W drugim dziale przedstawiamy opracowanie Krzysztofa Łagojdy dotyczące pierwszych lat powojennych w Dusznikach-Zdroju. Dotychczasowe zainteresowanie przeszłością miejscowości skupiało się głównie na historii przedwojennej, artykuł wypełnia więc poważną lukę w stanie badań dotyczących dziejów Dusznik po drugiej wojnie światowej.
W dziale „Materiały źródłowe” publikujemy opis dusznickiej parafii, miejscowych kościołów i dzieje Dusznik, opracowane przed ponad dwoma wiekami przez Josepha Köglera, uznawanego za pierwszego historyka hrabstwa kłodzkiego. Tekst będzie zapewne cennym materiałem dla zainteresowanych dziejami Dusznik-Zdroju, parafii oraz młyna papierniczego, któremu Kögler poświęcił sporo miejsca. Przekładu opracowania na język polski dokonał Grzegorz Kowal.
Szczególnie bogaty w bieżącym tomie jest dział poświęcony relacjom i wspomnieniom. Aby upamiętnić zmarłego w mijającym roku Andrzeja Merkura – twórcę Fundacji Międzynarodowych Festiwali Chopinowskich w Dusznikach-Zdroju i przyjaciela Muzeum Papiernictwa – Krzysztof Jankowski opracował biografię tego niezwykle zasłużonego dla polskiej kultury człowieka. Z kolei Leszek Goetzendorf-Grabowski przypomniał postać doc. dr hab. Jadwigi Siniarskiej-Czaplickiej – najwybitniejszej badaczki dziejów papiernictwa. Przypadająca w bieżącym roku 220. rocznica wynalezienia maszyny papierniczej była inspiracją dla tekstu Marcina Wyszyńskiego, a Hubert Jarmułowicz napisał wspomnienia o sposobach rozwiązywania problemów transportowych w przemyśle papierniczym przed półwiekiem.
Dział „Kronika 2017 roku” prezentuje przegląd wydarzeń realizowanych w Muzeum Papiernictwa w 2017 roku oraz naszych ubiegłorocznych wystaw czasowych, zebrany i opracowany przez Dagmarę Kacperowską. Ponadto tradycyjnie zamieszczamy tu muzealną statystykę oraz wykaz pracowników zatrudnionych w 2017 roku.
Prace nad dwunastym tomem prowadził zespół w składzie nieco zmienionym w stosunku do lat ubiegłych. Pełnienia funkcji przewodniczącej Komitetu Naukowego podjęła się prof. Małgorzata Ruchniewicz, znana i poważana historyk ziemi kłodzkiej. Prace Komitetu wspierali Rainer Sachs i Ondřej Felcman. Zespół redakcyjny pracował w składzie: Dagmara Kacperowska, Marta Nowicka i Maciej Szymczyk oraz Aneta Wołczańska. Recenzje artykułów naukowych opracowali dr Bernard Linek i prof. Romuald M. Łuczyński. Wszystkim osobom zaangażowanym w powstanie tomu serdecznie dziękuję.
Wydanie dwunastego tomu „Rocznika Muzeum Papiernictwa” dofinansowała Gmina Duszniki-Zdrój. Składając władzom miasta podziękowania za wsparcie naszych działań, zachęcam do dalszych wspólnych inicjatyw zmierzających do poznania dziejów miejscowości oraz jej roli dla kultury.
dr hab. Maciej Szymczyk
dyrektor Muzeum Papiernictwa