Rocznik Muzeum Papiernictwa TOM VIII

Z końcem 2014 roku oddajemy do rąk Czytelników ósmy tom „Rocznika Muzeum
Papiernictwa”. Obecny zeszyt, podobnie jak ubiegłoroczny, składa się z sześciu
działów. W dwóch pierwszych przedstawiamy artykuły recenzowane.
Tradycyjnie zaczynamy od opracowań dotyczących dziejów papiernictwa. Pierwszy
artykuł, autorstwa prof. Rafała Eysymontta, poświęcony został budowlom najstarszych
młynów na obszarze Dolnego Śląska. Niezwykle interesujące opracowanie zostało oparte
na analizie widoków młynów umieszczonych m.in. na dawnych planach miast. Na
planie Wrocławia Barthela Weinera z 1562 roku widnieją zabudowania młyna uznawanego
za pierwszy śląski młyn papierniczy, będącego zarazem pierwszą papiernią na
wschód od Odry i Nysy Łużyckiej. Widok ten, udostępniony przez prof. Rafała Eysymontta,
publikujemy po raz pierwszy w literaturze dedykowanej historii papiernictwa.
Dzięki uprzejmości Wiesława Rośkowicza, dyrektora Muzeum Dawnego Kupiectwa
w Świdnicy, możemy poznać także widok świdnickiej papierni z 1623 roku.
Drugi z artykułów zamieszczonych w dziale poświęconym dziejom papiernictwa
opracowała Teresa Windyka. Autorka prezentuje w nim wyniki realizowanych
w Muzeum Papiernictwa badań nad papierami barwnymi krakowskiego introligatora
Stefana Szczerbińskiego.
Dział drugi zawiera cztery artykuły poświęcone dziejom Dusznik-Zdroju. Pierwszy
z nich, nadesłany przez dr Agnieszkę Latochę i Matyldę Witek z Instytutu Geografi
i i Rozwoju Regionalnego Uniwersytetu Wrocławskiego, poświęcony jest zmianom
zagospodarowania zlewni rzeki Bystrzycy Dusznickiej w ciągu ostatnich 160
lat. To cenne opracowanie będzie z pewnością interesujące dla osób zainteresowanych
rozwojem gospodarczym Dusznik-Zdroju i okolicznych miejscowości, leżących
nad Bystrzycą Dusznicką i jej dopływami.
Kolejny artykuł, autorstwa Anny Dziatczyk z Archiwum Państwowego w Kamieńcu
Ząbkowickim, jest kontynuacją zamieszczonego w ubiegłorocznym tomie
omówienia archiwaliów dotyczących Dusznik-Zdroju, opracowanego przez
dr. Romana Stelmacha. Tym razem możemy zapoznać się z archiwalnymi zasobami
dusznickimi wytworzonymi do 1945 roku, zdeponowanymi w Kamieńcu Ząbkowickim.
Opracowanie to ułatwi badaczom najdawniejszych dziejów Dusznik-Zdroju
poruszanie się po przedwojennych archiwaliach.
W kolejnym artykule Kinga Janusiak, związana z Uniwersytetem Wrocławskim,
omawia problemy dotyczące wykorzystania naturalnych środków leczniczych
w sudeckich uzdrowiskach w pierwszych powojennych dekadach. Ostatni tekst,
nadesłany przez dr. hab. Tomasza Przerwę z Instytutu Historycznego Uniwersytetu
Wrocławskiego i dr. Piotra Srokę z Ośrodka „Pamięć i Przyszłość”, postuluje
opracowanie turystycznej monografi i Dusznik-Zdroju. Również w opinii zespołu
pracowników Muzeum Papiernictwa tego typu dzieło byłoby niezwykle przydatne,
a realizacja przedsięwzięcia mogłaby stać się jednym z wyzwań dla władz Dusznik-
-Zdroju we współpracy z kierownictwem naszej instytucji.
Dział trzeci, poświęcony prezentacji materiałów źródłowych, zawiera analizę
dokumentu z Archiwum Państwowego w Łodzi, przedstawiającego stan polskiego
przemysłu papierniczego pod koniec lat 70. XX wieku wraz z planami rozwoju na
kolejne lata. Papier należał wówczas do produktów defi cytowych, a ambitne plany
okazały się nierealne. Wskutek tego kolejki po zeszyty i inne wyroby papierowe do
1989 roku były trwałym elementem polskiej rzeczywistości gospodarczej.
W bieżącym roku pożegnaliśmy wybitnego historyka papiernictwa prof. Gottfrieda
Schweizera, dlatego w czwartym dziale nie mogło zabraknąć biografi i Zmarłego.
Profesor Schweizer współpracował z Muzeum Papiernictwa od 1996 roku,
udzielając nam pomocy w sprawach naukowych. Za swe zaangażowanie w rozwój
naszej instytucji otrzymał tytuł Honorowego Kustosza Muzeum Papiernictwa.
Kolejny dział zawiera omówienie wydanej w 2014 roku przez Stowarzyszenie Papierników
Polskich publikacji upamiętniającej działalność Centralnego Biura Technicznego
Przemysłu Papierniczego w Łodzi. Opracowanie to powstało z inicjatywy Leszka
Goetzendorf-Grabowskiego z Komisji Historycznej Stowarzyszenia, który wraz z pozostałymi
autorami opracowania niegdyś był pracownikiem nieistniejącego już CBTPP.
W ostatnim dziale tradycyjnie zamieszczamy zestawienia dotyczące działalności
Muzeum Papiernictwa w ubiegłym roku. Można tu znaleźć kronikę 2013 roku, opis
otwartych w naszym młynie wystaw czasowych przygotowany przez Ewę Kłonowską,
listę pracowników zatrudnionych w ciągu całego roku zestawioną przez Reginę
Mierzewską oraz wyciąg z muzealnej statystyki.
Pragnę wyrazić wdzięczność autorom poszczególnych artykułów i opracowań
za ich zaangażowanie badawcze i za wkład pracy redakcyjnej. Dziękuję za owocną
współpracę członkom komitetu naukowego, pracującym pod kierownictwem dr.
Piotra Pregiela. Jednocześnie wyrażam głęboki żal z powodu śmierci prof. Gottfrieda
Schweizera, który uczestnicząc w pracach komitetu naukowego, wspierał dotąd
nasze starania o zachowanie poziomu naukowego kolejnych tomów „Rocznika”.
Dziękuję recenzentom artykułów: prof. Jędrzejowi Chumińskiemu z Uniwersytetu
Ekonomicznego we Wrocławiu, prof. Elżbiecie Jabłońskiej z Uniwersytetu im. Mikołaja
Kopernika w Toruniu i prof. Elżbiecie Kościk z Uniwersytetu Wrocławskiego,
którzy zadbali o należyty poziom naukowy recenzowanych artykułów . Składam
również podziękowania członkom zespołu redakcyjnego: Krzysztofowi Jankowskiemu,
Ewie Kłonowskiej, Teresie Windyce i Anecie Wołczańskiej za ich zaangażowanie,
a Arturowi Golińskiemu za kolejny udany projekt okładki.
Wydanie ósmego tomu dofi nansowała Gmina Duszniki-Zdrój. Składając podziękowania
za ten gest, wyrażam nadzieję na dalsze zainteresowanie mieszkańców
Dusznik-Zdroju i władz miasta naszymi inicjatywami naukowymi.

dr hab. Maciej Szymczyk
Dyrektor Muzeum Papiernictwa