W trójkę do UNESCO
Muzeum Papiernictwa oraz Polski Komitet Narodowy Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytków ICOMOS zorganizowały 1 grudnia w Dusznikach-Zdroju międzynarodową konferencję na temat praktyk zarządzania pomnikami historii na przykładzie dusznickiego młyna papierniczego.
Oprócz przedstawienia kwestii zarządzania najcenniejszymi dobrami kultury, ważnym celem konferencji była analiza postępów młyna papierniczego w Dusznikach-Zdroju w staraniach o wpis na listę światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO.
W różnych krajach europejskich zachowało się do dziś tylko ok. 30 młynów papierniczych, dlatego Muzeum Papiernictwa realizuje koncepcję przygotowania wniosku o wpisanie na listę UNESCO kilku najcenniejszych historycznych papierni. W 2015 r. rozpoczęto współpracę z młynem w Velkich Losinach w Czechach, a w 2017 r. z podobnym obiektem w Homburgu w Niemczech. Z tego względu do Dusznik przyjechali przedstawiciele władz samorządowych: marszałek województwa dolnośląskiego Cezary Przybylski, wicehetman kraju ołomunieckiego Milan Klimeš, wicestarosta powiatu Main/Spessart Harald Schneider. Ponadto przybyli: dyrektor papierni w Velkich Losinach Petr Fouček oraz szef papierni w Homburgu Johannes Follmer. Ponadto w konferencji uczestniczył starosta kłodzki Maciej Awiżeń, burmistrz Dusznik-Zdroju Piotr Lewandowski, prezes ICOMOS Polska prof. Bogusław Szmygin, dyrektor EUWT Novum Bartosz Bartniczak i jego zastępca Miroslav Vlasák, konserwatorzy zabytków, przedstawiciele Narodowego Instytutu Dziedzictwa, reprezentanci zabytkowych obiektów wpisanych na listę UNESCO i pomników historii, przedstawiciele Stowarzyszenia Papierników Polskich i branży turystycznej oraz osoby zainteresowane ochroną zabytków.
Konferencję w dusznickim Hotelu Impresja otworzył marszałek Cezary Przybylski. Mówił m.in. o najcenniejszych zabytkach naszego regionu, wśród których ważne miejsce odgrywa dusznicki młyn papierniczy. Ponadto zadeklarował wszechstronną pomoc dusznickiemu muzeum w staraniach o wpis historycznej papierni na listę UNESCO. W okolicznościowych wystąpieniach głos zabrali: wicehetman Milan Klimeš, Harald Schneider oraz starosta Maciej Awiżeń, a Johannes Follmer i Petr Fouček przedstawili swoje młyny papiernicze.
Głównym punktem programu była uroczystość podpisania listu intencyjnego dotyczącego współpracy pomiędzy papiernią w Dusznikach-Zdroju i młynami w czeskich Velkich Losinach oraz niemieckim Homburgu. Porozumienie ma stworzyć szansę na międzynarodowy seryjny wpis trzech obiektów na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.
W sesji eksperckiej Barbara Nowak-Obelinda – wojewódzki konserwator zabytków – przedstawiła najważniejsze dolnośląskie zabytki (wśród nich dusznicki młyn papierniczy) oraz wyzwania stojące przed służbami konserwatorskimi. Z kolei Anna Marconi-Betka z Narodowego Instytutu Dziedzictwa omówiła procedury dotyczące zgłaszania wpisów na listę UNESCO. Reprezentująca ICOMOS Anna Fortuna-Marek zaprezentowała Plan zarządzania młyna papierniczego, opracowany w latach 2016-2017 przez zespół specjalistów pod kierunkiem prof. Bogusława Szmygina. Ostatni referat w tej części konferencji wygłosił dr Grzegorz Grajewski – kierownik wrocławskiego oddziału Narodowego Instytutu Dziedzictwa – na temat postępów w opracowywaniu dokumentacji o wpisanie młyna papierniczego na polską listę informacyjną UNESCO. Trzecia sesja odbyła się już w Muzeum Papiernictwa. Prof. Andrzej Kozieł z Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego wygłosił interesujący referat na temat polichromii w młynie papierniczym, które zostały w ostatnich miesiącach przebadane, a ich przekaz odszyfrowany. Dyr. Muzeum prof. Maciej Szymczyk przedstawił cechy szczególne dusznickiego młyna, które wyróżniają ten obiekt od innych historycznych zakładów przemysłowych, czyniąc go jednym z najpiękniejszych i najbardziej wartościowych zabytków techniki w świecie. Podsumowaniem konferencji był referat Jana Bałchana, kierownika Działu Papiernictwa, połączony ze zwiedzaniem wszystkich ekspozycji muzealnych.
Konferencja stała się okazją do dwóch ważnych narad. Pierwszą z nich było poranne spotkanie marszałka województwa dolnośląskiego Cezarego Przybylskiego z wicehetmanem kraju ołomunieckiego Milanem Klimešem. Stronę polską reprezentowali również dyrektorzy: Gabinetu Marszałka – Piotr Koszarek, Departamentu Spraw Społecznych UMWD – Wanda Gołębiowska, Muzeum Papiernictwa – Maciej Szymczyk oraz Agnieszka Goranin z Wydziału Współpracy z Zagranicą UMWD. Wicehetmanowi towarzyszyła naczelnik Wydziału Sportu, Kultury i Zabytków w Urzędzie Krajeńskim w Ołomuńcu – Ivetaa Ticha.
Podczas rozmowy poruszono temat współpracy Dolnego Śląska z krajem ołomunieckim oraz kwestie dotyczące działań mających na celu wpisanie na listę UNESCO historycznych papierni w Dusznikach-Zdroju i Velkich Losinach. Ten drugi temat zreferował M. Szymczyk, informując o wynikach dotychczasowych działań oraz o zadaniach, które będą realizowane w najbliższym czasie. Na zapytanie marszałka Przybylskiego o to, czego muzea oczekują od samorządów w celu realizacji zadania, dyrektor muzeum stwierdził, że oprócz niezbędnych środków finansowych istotne jest wsparcie w zakresie upowszechniania informacji o realizowanym projekcie, zarówno w regionalnych i krajowych środkach przekazu, jak też w międzynarodowych portalach specjalistycznych, gdyż obecnie wiedza na temat wartości zabytkowych papierni jest niedostateczna. Zarówno marszałek, jak i wicehetman, obiecali wszechstronne wsparcie dla inicjatyw podejmowanych przez kierownictwa papierni. Ponadto Cezary Przybylski zadeklarował pomoc w popularyzowaniu tematu młynów papierniczych na konwentach starostów dolnośląskich oraz na Konwencie Marszałków Województw RP.
Drugie spotkanie odbyło się już po podpisaniu listu intencyjnego, a dotyczyło współpracy pomiędzy trzema młynami papierniczymi: z Dusznik-Zdroju, Homburga i Velkich Losin. Wzięli w nim udział szefowie papierni: Maciej Szymczyk, Johannes Follmer i Petr Fouček, przedstawiciele starostwa Main/Spessart oraz prof. Bogusław Szmygin – prezes Polskiego Komitetu Narodowego ICOMOS. Stronie polskiej powierzono koordynowanie pracami całej grupy. Oprócz przygotowywania dokumentacji i załatwiania koniecznych formalności przez muzea w Dusznikach i Homburgu (papiernia w Velkich Losinach ma dokumentację przygotowaną w 2004 r.), konieczne będą konsultacje mające ustalić potencjalnych kolejnych partnerów do seryjnego wpisu w ramach wspólnej aplikacji. Celem jest przygotowanie wspólnego międzynarodowego wniosku o wpisanie la listę UNESCO ok. 5-6 najcenniejszych młynów papierniczych.
