Razem do UNESCO
„Na szlaku wspólnego dziedzictwa” – to tytuł projektu zrealizowanego przez Europejskie Ugrupowanie Współpracy Terytorialnej NOVUM, Muzeum Papiernictwa w Dusznikach-Zdroju oraz papiernię w czeskich Velkých Losinách.
Projekt jest związany z planami wspólnego wpisania obu zabytkowych młynów papierniczych na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. W jego ramach odbyła się konferencja w Dusznikach oraz wizyta studyjna w papierni w Velkých Losinách. Ponadto ukazał się folder o obu papierniach z tekstami w językach polskim, czeskim i angielskim.
Konferencja miała miejsce w 6 października w dusznickim hotelu „Impresja”. Zgromadziła nie tylko liczną reprezentację obu papierni, ale też przedstawicieli władz, instytucji i organizacji, których wsparcie będzie miało duże znaczenie dla uzyskania wpisu. Byli wśród nich: Iwona Krawczyk – wicemarszałkini województwa dolnośląskiego, Joanna Jurczyk – przedstawicielka Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Adam Bralczyk z Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Anna Marconi-Betka z Narodowego Instytutu Dziedzictwa w Warszawie, Petra Kroupova i Ján Čáni z Narodowego Instytutu Dziedzictwa w Pradze, radni sejmiku województwa dolnośląskiego – Czesław Kręcichwost i Tytus Czartoryski, Janusz Turski – dyrektor Generalnego Stowarzyszenia Papierników Polskich, Maria Ptak – szefowa delegatury Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Wałbrzychu, burmistrz Dusznik-Zdroju Piotr Lewandowski, etatowy członek Zarządu Powiatu Kłodzkiego Piotr Marchewka oraz przedstawiciele mediów, świata nauki, przewodnicy turystyczni, pracownicy muzeów, przedstawiciele euroregionów „Glacensis” i „Nysa”.
Konferencję otworzył i gości przywitał dyrektor EUWT Novum Bartosz Bartniczak, głos zabrali także Iwona Krawczyk, Piotr Lewandowski oraz Piotr Marchewka. Część merytoryczną rozpoczął dyrektor Muzeum Papiernictwa Maciej Szymczyk, przedstawiając koncepcję wpisania na listę UNESCO najcenniejszych młynów papierniczych. Petr Fouček, dyrektor papierni w Velkých Losinách, zapoznał uczestników konferencji z dziejami tego młyna papierniczego i jego współczesną działalnością. Anna Marconi-Betka przybliżyła ideę i praktykę listy światowego dziedzictwa UNESCO. Tę część konferencji zakończyła dyskusja, której uczestnicy nie tylko deklarowali pełne poparcie dla koncepcji wpisu, ale także zastanawiali się, co należy zrobić, by ten wpis uzyskać.
Drugą część konferencji otworzył prof. Rafał Eysymontt z Uniwersytetu Wrocławskiego barwnie i interesująco podanym wystąpieniem „Papiernia dusznicka, architektura, dzieje, analogie, wartości”. Po nim Danuše Chromková z papierni w Velkých Losinách opowiedziała o tamtejszej rękodzielniczej produkcji papieru. „Od zabytku architektury do zabytku techniki. „Postrzeganie papierni w Dusznikach-Zdroju w XIX i XX wieku” – tak zatytułowane było wystąpienie Grzegorza Grajewskiego z Narodowego Instytutu Dziedzictwa we Wrocławiu. Z kolei Adam Szeląg z Uniwersytetu Wrocławskiego zaprezentował nowe ustalenia dotyczące polichromii w dusznickim młynie papierniczym. Anna Fortuna Marek, reprezentująca rzeszowski oddział Narodowego Instytutu Dziedzictwa, przedstawia „Analizę wartości papierni w Dusznikach-Zdroju jako punkt wyjścia do planu zarządzania”. Wicedyrektorka Muzeum Papiernictwa Joanna Seredyńska zaznajomiła uczestników z niedawno uruchomionym w Muzeum Papiernictwa system gaszenia mgłą wodną. Również po tym panelu zawiązała się dyskusja.
Po południu uczestnicy konferencji odwiedzili dusznicki młyn papierniczy. Zwiedzanie przeradzało się momentami w pasjonującą dyskusję specjalistów na temat historii papierni i elementów architektonicznych obiektu. Oczywiście, nie mogło się obyć bez czerpania papieru. Nic dziwnego, że to spotkanie potrwało do wieczora.
Nazajutrz wyruszył z Dusznik do Velkých Losin autobus z uczestnikami konferencji. W programie: zwiedzanie czeskiej papierni i jej Muzeum Papieru. Największe zainteresowanie wzbudziło ręczne wytwarzania papieru, które dla tego obiektu ma znaczenie zasadnicze, komercyjne, i skalę wielokrotnie większą, niż pokazowa produkcja w Dusznikach. Wizytę zakończył obiad w muzealnej restauracji i krótkie podsumowanie konferencji dokonane przez dyrektora EUWT Bartosza Bartniczaka i wicedyrektora Miroslava Vlasaka.
Proces uzyskiwania wpisu na listę światowego dziedzictwa UNESCO jest długi i trudny, stąd konieczność podejmowania działań integrujących i wspierających. Przedstawiciele obu papierni mają już za sobą wiele spotkań oraz wspólne przedsięwzięcie promocyjne. Projekt zrealizowany pod egidą EUWT NOVUM stał się istotnym krokiem na drodze do pierwszego polsko-czeskiego wpisu transgranicznego.
*
Europejskie Ugrupowanie Współpracy Transgranicznej NOVUM powstało w ubiegły roku. Członkami założycielami Ugrupowania są: Województwo Dolnośląskie, kraje kralovohradecki, liberecki, ołomuniecki i pardubicki, a także dwa euroregiony: Glacensis i Nysa. Celem działania Ugrupowania jest intensyfikacja, ułatwianie i upowszechnianie polsko-czeskiej współpracy transgranicznej na rzecz wzmocnienia spójności ekonomicznej i społecznej obszaru działania Ugrupowania. Głównymi natomiast obszarami współpracy są: turystyka i rekreacja, infrastruktura i środowisko naturalne, konkurencyjność, usługi publiczne i partnerstwo oraz kultura.
