Konferencja on-line „Od wymiany do wymiany”
Program konferencji Od wymiany do wymiany
Projekt naukowo-edukacyjny „Od wymiany do wymiany. Banknoty polskie 1945-1995” , w skład którego wchodzą konferencja on-line (6.11.2020) i wystawa (6.11.2020 – 28.02.2021 r.).
Podczas konferencji „Od wymiany do wymiany (…)” omówiona została sytuacja pieniężna ziem polskich w latach 1945-1995. Przybliżono m.in. okoliczności powstania Narodowego Banku Polskiego, poszczególne reformy wymiany pieniędzy, a także działalność Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych. Była także mowa o dokumentach reglamentacyjnych czyli m.in. o tzw. „kartkach” i przykładach wykorzystania pieniędzy do bieżącej propagandy władz PRL-u.
Prelegentami byli przedstawiciele Narodowego Banku Polskiego, Instytutu Pamięci Narodowej, Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych, Muzeum Papiernictwa, Uniwersytetu Wrocławskiego, Uniwersytetu Warszawskiego i Szkoły Głównej Handlowej.
Konferencja odbyła się na platformie internetowej Zoom.
Spotkanie było także transmitowane za pośrednictwem muzealnego fanpage’a. Poprowadził je redaktor naczelny Radia Wrocław Marcin Rosiński.
Poszczególne referaty:
dr hab. Cecylia Leszczyńska, Uniwersytet Warszawski, Narodowy Bank Polski: początki działalności i zadania w sferze pieniężnej w latach 1945-1950
dr hab. Tomasz Głowiński, prof. Uniwersytetu Wrocławskiego, Dwie wymiany pieniądza. Złoty polski w latach 1945-1950
dr hab. Robert Klementowski, prof. Uniwersytetu Wrocławskiego, Oddział IPN we Wrocławiu, Zabezpieczenie wprowadzania ustawy o zmianie systemu pieniężnego z 28 X 1950 r. Przebieg Akcji „K” na Dolnym Śląsku
dr hab. Maciej Szymczyk, Muzeum Papiernictwa, Bilety Narodowego Banku Polskiego narzędziem propagandy władz PRL-u.
dr hab. Andrzej Zawistowski, prof. SGH, A na co mi pieniądze panie? Co innego kartki
Radosław Mierzejewski, Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych S.A., Społeczno-ekonomiczne aspekty utworzenia i działalności Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych S.A. w kontekście zmian politycznych w Polsce. Banknoty na czas wojny – kilka słów o serii E 71
Piotr Toczyński, Oddział Okręgowy NBP we Wrocławiu, Denominacja złotego w 1995 roku – powody, skutki, korzyści ekonomiczne i społeczne
Jan Bałchan, Muzeum Papiernictwa, „Od wymiany do wymiany” – zakres tematyczny wystawy
HISTORIA WYMIANY 1950 r.
28 października 1950 roku, podczas wieczornej sesji, sejm jednogłośnie przyjął ustawę dotyczącą reformy walutowej. W ciągu kilku dni Polacy stracili dwie trzecie oszczędności, nowa złotówka miała mieć kurs 1:1 względem rubla i 4:1 względem dolara amerykańskiego, natomiast wymiana gotówki miała przebiegać w relacji 100:1 i 100:3 w przypadku oszczędności bankowych i pensji.
Po II wojnie światowej Polacy tracili swoje oszczędności kilkukrotnie, m.in. w 1945 i w 1950 r. W 1950 r. władze komunistyczne chciały przestawić gospodarkę na „nowe tory” i cytując ówczesnego ministra finansów Konstantego Dąbrowskiego „wydrzeć kapitalistom i spekulantom zagrabiony kapitał”. W kraju zapanował chaos, każdy Polak usiłował desperacko pozbyć się gotówki, wszyscy kupowali cokolwiek można było tylko dostać, od bydła po meble i wódkę. „Oczywiście, część ludności pracującej poniosła przy wymianie pewne straty – zapewniali dziennikarze Polskiej Kroniki Filmowej – ale za to nowe złote, stanowiące mocny fundament naszej gospodarki zapewniają mało- i średniorolnym chłopom trwałe i nieprzemijające korzyści”.
– Wymiana pieniędzy była kolejnym uderzeniem komunistycznych władz w odradzającą się z mozołem średnią warstwę społeczeństwa: drobnych rzemieślników, handlowców czy rolników. Odebranie im 2/3 gotówki doprowadziło do upadku wiele maleńkich przedsiębiorstw prywatnych. Wszak jednym z celów władz było wówczas wyeliminowanie z gospodarki sektora prywatnego – mówi dyrektor Szymczyk.
Jednym ze skutków wymiany pieniędzy z 1950 r. był spadek zaufania społecznego do władzy.
– Od chwili odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 r. własna waluta była niezwykle istotnym narzędziem umacniającym państwowy byt. Pieniądze nie tylko dawały Polakom inspirację do wytężonej pracy, ale stały się również łącznikiem pomiędzy obywatelem a państwem. Banknoty wprowadzone do obiegu w 1950 r. był używane jeszcze w latach 70. Charakteryzowały się socrealistyczną stylistyką, promującą realizowaną wówczas forsowną industrializację. Motywem graficznym na jednym z banknotów były dymiące kominy fabryczne, na innym wnętrze kopalni – tłumaczy dr hab. Maciej Szymczyk.
W latach 70. socrealistyczne banknoty zostały zastąpione serią „Wielcy Polacy”. Były one pod względem stylistyki bardziej stonowane, z wizerunkami bohaterów narodowych. Wskutek rosnącej inflacji w latach 80. szybko traciły na wartości, a wraz z tym oszczędności Polaków traciły swoją wartość. Z powodu hiperinflacji na początku lat 90. pojawiły się banknoty z sześcioma zerami, które uczyniły Polaków milionerami.
– Nasz projekt naukowo-edukacyjny ma ca celu upowszechnienie wiedzy na temat znaczenia pieniędzy w dziejach Polski w okresie powojennym oraz sposobów wykorzystywania polityki monetarnej przez władze do realizacji bieżącej polityki po 1945 r. Chcemy również popularyzować kolekcję banknotów Muzeum Papiernictwa która jest jedną z najbardziej kompletnych w kraju – mówi dyrektor Maciej Szymczyk.
Sponsor:
Patronat honorowy:
Współpraca:
