Konferencja Europejskie młyny papiernicze z epoki ręcznego czerpania papieru – międzynarodowy projekt wpisu na listę UNESCO

W naszym muzeum odbyła się niezwykle ważna dla nas międzynarodowa konferencja „Europejskie młyny papiernicze z epoki ręcznego czerpania papieru”, dotycząca wpisu na listę UNESCO. Przedsięwzięcie zostało zorganizowane przez muzeum we współpracy z Departamentem Ochrony Zabytków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, przy wsparciu Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego i Europejskiego Ugrupowania Współpracy Terytorialnej NOVUM. Wydarzenie miało miejsce we wtorek 4 marca.

Zdaniem sekretarz stanu w MKiDN Bożeny Żelazowskiej, dusznickie spotkanie to dowód na to, że współpraca międzynarodowa, oparta na pasji i zaangażowaniu, może przynosić realne efekty. Nasze wspólne dążenie do zachowania dziedzictwa kulturowego Europy jednoczy nas ponad granicami. Dotychczasowy brak reprezentacji papierni europejskich na liście UNESCO to poważna luka w historii cywilizacji. Papier zrewolucjonizował dostęp do wiedzy i komunikacji, a nasze historyczne papiernie są unikalnymi świadkami pre-industrialnych metod produkcji. Tym cenniejsza jest podjęta przez państwa inicjatywa mająca zapewnić europejskim zabytkom jak największą ochronę i promocję reprezentowanych przez nie uniwersalnych wartości kulturowych.

Członek Zarządu Województwa Dolnośląskiego Jarosław Rabczenko podkreślił, że realizowana przez Muzeum Papiernictwa koncepcja zgłoszenia na listę UNESCO europejskich młynów papierniczych cieszy się daleko idącym poparciem Zarządu Województwa Dolnośląskiego. Obecnie to najbardziej zaawansowany dolnośląski, ale również najbardziej dojrzały polski projekt wpisu na listę światowego dziedzictwa materialnego. Dolny Śląsk jest regionem o największej w Polsce koncentracji zabytków, dlatego przygotowywana nominacja dusznickiej papierni na listę UNESCO zwraca uwagę również na inne tutejsze dobra kultury. Dyrektor muzeum Maciej Szymczyk zauważył, że spośród wielu tysięcy młynów papierniczych działających w Europie od średniowiecza po XIX wiek, do dziś zachowało się zaledwie ok. dwudziestu. Sześć najcenniejszych należy otoczyć szczególną ochroną. Przypomniał, że pomysł zgłoszenia historycznych papierni na listę UNESCO powstał niemal 10 lat temu w Muzeum Papiernictwa i przez kolejne lata jest konsekwentnie realizowany przez instytucję dzięki wsparciu UMWD i zaangażowaniu Departamentu Ochrony Zabytków MKiDN.

Prezes ICOMOS Polska prof. Bogusław Szmygin stwierdził, że koordynowany przez Muzeum Papiernictwa projekt jest niezwykle skomplikowany, gdyż utrzymywanie współpracy z pięcioma zagranicznymi placówkami wymaga ogromnego zaangażowania. W związku z tym, że jest to przedsięwzięcie międzynarodowe, wszystkie działania muszą być prowadzone wspólnie. Jednak realizacja zadania przyniesie korzyści ne tylko Muzeum Papiernictwa, ale również Polsce. Doświadczenia które teraz zdobywamy będziemy mogli wykorzystać przy procedowaniu kolejnych projektów międzynarodowych.

W konferencji uczestniczyli przedstawiciele ministerstw odpowiedzialnych za prowadzenie projektów UNESCO z pięciu krajów biorących udział w projekcie. Polskie ministerstwo reprezentowała ekipa pod kierownictwem Bożeny Żelazowskiej – sekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego, czeska delegacja przybyła pod kierownictwem Dity Limovej – szefowej Działu ds. UNESCO w Ministerstwie Kultury Republiki Czeskiej, Niemcy reprezentowała grupa na czele z Friederike Hansell z Federalnego Ministerstwa Spraw Zagranicznych, a Hiszpanię Laura Demiguel Riera z Ministerstwa Kultury i Sportu Królestwa Hiszpanii. Przedstawiciele włoskiego ministerstwa kultury połączyli się z Dusznikami on-line. Podczas konferencji były reprezentowane: Narodowy Instytut Dziedzictwa, czeski Národní památkový ústav, władze konserwatorskie z Dolnego Śląska i Saksonii EUWT NOVUM. Do Dusznik-Zdroju przybyli również samorządowcy oraz przedstawiciele młynów papierniczych uczestniczacych w projekcie.

Celem konferencji było przypieczętowanie współpracy przy realizowanym pod polskim kierownictwem projekcie dotyczącym zgłoszenia na listę UNESCO najcenniejszych europejskich młynów papierniczych. Rzeczpospolita Polska podjęła się koordynowania prac nad projektem, a Muzeum Papiernictwa w Duszniach-Zdroju przyjęło rolę instytucji koordynujcej współpracę pomiędzy poszczególnymi młynami papierniczymi. Zasady współpracy uregulowane zostały w porozumieniu podpisanym w czasie konferencji przez przedstawicieli wszystkich sześciu młynów papierniczych. W imieniu papierni w Dusznikach podpis złożył Maciej Szymczyk, za Velke Losiny Pavel Šoch, za Homburg Johannes Follmer, za Niederzwönitz Paula Stötzer, za Capellades Victòria Rabal i Merola a za Pescię Massimiliano Bini.

Przed obiadem goście obejrzeli najważniejsze części muzealnej ekspozycji, a na koniec, zgodnie z tradycją dusznickiego muzeum, odbili dłonie w masie papierniczej oraz wpisali się do naszej księgi pamiątkowej.

Podczas popołudniowej części konferencji odbył się wykład dr Emilii Dziewieckiej o architektórze młynów papierniczych, oraz narada poprowadzona przez prof. Bogusława Szmygina – prezesa Polskiego Komitetu Narodowego Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytków ICOMOS dotycząca realizacji prac nad dokumentacją dotyczącą zgłoszenia projektu do Centrum Światowego Dziedzictwa.

Kolejnego dnia uczestnicy konferencji wybrali się na wizytę studyjną do papierni w Velkich Losinach w Republice Czeskiej.