Ekslibrisy Europy

O blisko 2700 ekslibrisów wzbogaciło się Muzeum Papiernictwa w pierwszym kwartale 2017 roku. Do muzealnych zbiorów trafiły księgoznaki pochodzące z prywatnej kolekcji Andrzeja Włodarskiego, wrocławskiego introligatora, bibliofila, konserwatora książek. Część zbiorów zaprezentowana została na wystawie „Ekslibrisy Europy”, której wernisaż odbył się 20 grudnia.

Ekslibris to znak własnościowy książki, którym posługiwał się właściciel księgozbioru do personalnego oznaczania własności woluminu. Nazwa pochodzi z języka łacińskiego: ex libris, co dosłownie oznacza „z książek”.

Geneza ekslibrisu wywodzi się od malowanego herbu na kartach ksiąg w dawnych wiekach. Później, od XV wieku, zaczął on przybierać formę misternie skomponowanej ilustracji graficznej z wpisanym nazwiskiem właściciela. Znaki książkowe zamawiali i do dzisiaj zamawiają zarówno osoby prywatne, jak też i instytucje. Znak książkowy podkreśla bibliofilski stosunek właściciela do książki, a jego miejscem w książce jest wewnętrzna przednia strona okładki książki. W Europie, w formie papierowej stosowany jest od XV wieku, w Polsce zaś od XVI. Obecnie ekslibris stał się małą formą grafiki, a jego pierwotna funkcja użytkowa zanika, ustępując miejsca funkcji estetyczno-artystycznej. Ponadto ekslibris jest od XIX wieku przedmiotem pasji kolekcjonerskiej.

Polska zajmuje jedno z najstarszych miejsc w historii ekslibrisu europejskiego. Pierwszy polski datowany ekslibris wykonany został dla biskupa włocławskiego Macieja Drzewickiego h. Ciołek (1467-1535), późniejszego prymasa Polski, kanclerza wielkiego koronnego, absolwenta Akademii Krakowskiej, dyplomaty. Warto w tym miejscu podkreślić, że w Polsce ekslibris pojawił się jako jeden z pierwszych w Europie. Liczne badania ekslibrisoznawcze potwierdzają, że na obecny stan wiedzy i odkryć, Polska zajmuje trzecie miejsce w historii najdawniejszego ekslibrisu europejskiego.

Na wystawie w Muzeum Papiernictwa zaprezentowane zostały ekslibrisy znanych grafików europejskich, wykonane w różnych technikach m.in.: drzeworycie, miedziorycie, akwaforcie czy linorycie.

Ekspozycja jest dostępna dla zwiedzających do końca lutego 2018 r.

ANDRZEJ WŁODARSKI

Urodzony i mieszkający we Wrocławiu, introligator. Introligatorstwa, dziś prawie wymarłego zawodu, uczył się od najlepszych lwowskich mistrzów – Antoniego Kędzierskiego i Jana Dorosza, którzy po wojnie osiedlili się we Wrocławiu.
Pracował między innymi w Ossolineum, Muzeum Narodowym, a obecnie przekazuje swą wiedzę zdobywaną przez 40 lat nad pracą z książką, studentom Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu.
Ta nieprzerwana praca w zawodzie introligatora ukształtowała jego trzy pasje. Andrzej Włodarski jest bibliofilem – znawcą artystycznych opraw introligatorskich, miłośnikiem Napoleona Bonaparte oraz kolekcjonerem ekslibrisów.
Ekslibrisy zaczął zbierać od 1985 roku; dziś jest to imponujący zbiór autorstwa znanych grafików polskich i europejskich. W kolekcji znajdują się również ekslibrisy grafików chińskich i japońskich.
Najstarszy ekslibris w jego kolekcji pochodzi z XVIII wieku.
Wszystkie ekslibrisy są skatalogowane i znajdują się w tekach, samodzielnie wykonanych przez twórcę kolekcji.
Pierwszą część zbiorów, blisko 2700 sztuk Pan Andrzej przekazał w darze Muzeum Papiernictwa w Dusznikach-Zdroju.