Dusznicka papiernia wraz z innymi europejskimi młynami papierniczymi o krok bliżej do wpisu na listę UNESCO
Przed kilkoma dniami na listach informacyjnych Polski, Czech, Niemiec, Hiszpanii i Włoch, prowadzonych przez Komitet Światowego Dziedzictwa UNESCO, został zamieszczony nowy wpis dotyczący projektu pt. European Paper Mills (from the era of hand-made paper). Oznacza to, że wymienione wyżej kraje będą w najbliższych latach wspólnie dążyły do wpisania sześciu historycznych papierni na listę światowego dziedzictwa materialnego UNESCO.
Koncepcja wpisu młynów papierniczych na listę UNESCO narodziła się przed kilkoma laty w Muzeum Papiernictwa w Dusznikach-Zdroju. Treść wpisu na listę informacyjną jest efektem licznych konsultacji prowadzonych przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej z przedstawicielami ministerstw odpowiedzialnych za zgłoszenia na listę UNESCO z Czech, Niemiec, Hiszpanii i Włoch. Obecny konsensus jest ogromnym sukcesem, gdyż zdołaliśmy przekonać do naszej koncepcji wiele ważnych osób z kręgów ochrony zabytków z Polski oraz czterech innych krajów. Jednak zgodne zgłoszenia na krajowe listy informacyjne są dopiero pierwszym ważnym krokiem. W najbliższych miesiącach będzie opracowywana wstępna nominacja (powinna być gotowa do września 2025 roku), a później właściwe zgłoszenie na listę UNESCO. Przed nami zatem ogrom pracy.
Projekt obejmuje grupę europejskich młynów papierniczych z epoki ręcznego czerpania papieru o unikatowych walorach historycznych i architektonicznych. Są to papiernie w: Dusznikach Zdroju (Polska), Velkych Losinach (Republika Czeska), Capellades (Hiszpania), Pescii (Włochy) oraz Homburgu i Niederzwönitz (Niemcy).
Udokumentowane początki młyna papierniczego w Dusznikach Zdroju sięgają 1562 r., a budynek wyróżnia się dekoracyjną formą architektoniczną oraz wystrojem wnętrz, w tym unikatowymi polichromiami na drewnie, z biblijną sceną kuszenia Józefa przez żonę Putyfara. W Velkych Losinach papier ręcznie czerpany powstaje od 1596 r., a papiernia ma formę zespołu budynków wzniesionych w XVIII i XIX wieku. Młyn papierniczy w Pescii powstał w pierwszej połowie XVIII w. i reprezentuje architekturę charakterystyczną dla papierni regionu genueńsko-toskańskiego. Papiernie z obszaru Niemiec w swojej obecnej formie powstały w XIX w. i wykazują interesujące cechy indywidualne, takie jak specyficzna konstrukcja dachu (Homburg) oraz zastosowanie łupka jako materiału wykończeniowego (Niederzwönitz), charakterystyczne dla regionu kulturowego Gór Rudaw. Papiernia w Capellades pochodzi z pierwszej połowy XIX w., a jej wyróżnik stanowi zastosowanie tapia valenciana – konstrukcji ziemnej charakterystycznej dla historycznego budownictwa tej części Hiszpanii. We wszystkich młynach papierniczych kontynuowana jest tradycja wytwarzania papieru ręcznie czerpanego.
