Sztuka Papieru
Muzeum Papiernictwa od wielu lat przyciąga artystów sztuki papieru. Prezentują tu oni swoje prace, a niektórzy z nich, korzystając z dobrych warunków warsztatowych, tworzą w muzealnej czerpalni. Dobrze rozwijająca się współpraca z artystami oraz duże zainteresowanie zwiedzających sztuką papieru utwierdziły nas w przekonaniu, że tej nowej dziedzinie sztuki współczesnej należy poświęcić więcej uwagi. Dlatego jedno z zaadaptowanych w Muzeum pomieszczeń przeznaczono właśnie na stałą Nową Galerię Sztuki Papieru. Co ciekawe, zestaw prezentowanych prac jest co ok. pół roku zmieniany, umożliwiając tym samym przedstawienie publiczności kolejnych interesujących twórców. Równolegle — dzięki multimediom — wystawa udostępnia zwiedzającym wiedzę o sztuce papieru oraz zapoznaje z twórczością artystów polskich i zagranicznych.
Nowa Galeria Sztuki Papieru
Historia sztuki papieru
Papier, pełniąc swe funkcje użytkowe, był od wieków związany ze sztuką — jako podłoże, na którym powstawały rysunki, obrazy, grafiki, dzieła literackie i muzyczne. Nikt jednak nie stosował tego materiału jako nośnika wartości artystycznych. Zmiana postrzegania roli papieru nastąpiła na początku XX w. i związana była z twórcami kubizmu i sztuki abstrakcyjnej — Pablem Picassem i Georges’em Brakiem. To w ich twórczości, w roku 1912, pojawiają się po raz pierwszy kolaże: w malarstwo wplatają oni inne materiały (skrawki tapet, tkaniny batikowe i inne), które same w sobie stanowią istotny środek wyrazu. Materiały tworzą obrazy, papier nie jest już tylko zamalowywany, ale sam w sobie ma znaczenie artystyczne.
Eksperymenty te doprowadziły do wyodrębnienia w latach 60. XX w. nowej dziedziny, którą nazwano sztuką papieru. Papier przestał pełnić funkcję jedynie użytkową, stał się medium, z którego zaczęły powstawać dzieła sztuki. Prekursorami sztuki papieru w Europie byli m.in. Leo Erb, Erwin Heerich, Oskar Holweck, Jiří Kolář — artyści, którzy wykorzystywali do tworzenia swoich dzieł papier produkowany przemysłowo.
W USA rozwijał się inny nurt sztuki papieru, oparty na wykorzystywaniu masy papierniczej. Jego pionierami byli Dard Hunter — badacz, historyk, znawca papieru czerpanego — oraz Douglas Howell, zwany ojcem sztuki papieru. To on odnalazł w papierze potencjał artystycznego wyrazu. Otworzył studio, gdzie eksperymentował z różnego rodzaju włóknami i barwnikami. Wychował wielu nauczycieli, którzy rozpowszechniali to rzemiosło. Wielu artystów pobierało nauki w jego warsztacie.
Klasyfikacja sztuki papieru
Sztuka papieru jest zjawiskiem na tyle nowym i mało rozpowszechnionym, że jej obiekty nie doczekały się jeszcze powszechnie uznanej klasyfikacji. Muzeum Papiernictwa wprowadziło ich rozróżnienie ze względu na rodzaj tworzywa, z jakiego zostały wykonane. Tworzywa to: pulpa papiernicza, papier wytwarzany przemysłowo i makulatura, włókna roślinne. Na bazie tych materiałów powstają obrazy malowane pulpą, odlewy, kolaże, instalacje, biżuteria, książka artystyczna i inne.
Polscy i zagraniczni artyści sztuki papieru
Na potrzeby wystawy została stworzona i udostępniona w stanowisku multimedialnym baza informacji o artystach sztuki papieru z kraju i ze świata. Zawarto w niej sylwetki twórców — ich biogramy, charakterystykę twórczości oraz jej przykłady. Nazwaliśmy ją „wirtualną wystawą stałą”. Poniżej katalog tej wystawy.
Sztuka papieru w Muzeum Papiernictwa
Od roku 1993 w Muzeum Papiernictwa sztukę papieru eksponuje się dość regularnie. Autorami są artyści zarówno z Polski, jak i ze świata.
Informacje o o bieżących i minionych wystawach można znaleźć w zakładce
a relacje filmowe
na profilu Muzeum Papiernictwa w serwisie YouTube
Muzeum posiada ponadto własną, regularnie rozbudowywaną kolekcję sztuki papieru. Jej cześć była eksponowana w Galerii Sztuki Papieru w 2018 r. Poniżej prezentujemy katalog tej wystawy.
Organizacje artystów i rzemieślników papieru
Obecnie funkcjonują dwa międzynarodowe stowarzyszenia, skupiające rzemieślników i miłośników papierniczego rękodzieła oraz artystów zajmujących się sztuką papieru. Poprzez działalność wystawienniczą, publicystyczną i edukacyjną popularyzują one sztukę papieru i wiedzę o papierze.
IAPMA — International Association of Hand Papermakers and Paper Artists (Międzynarodowe Stowarzyszenie Czerpalników i Artystów Papieru) jest wiodącą światową organizacją skupiającą wytwórców papieru ręcznie czerpanego oraz artystów sztuki papieru. Została założona w niemieckim Düren w 1986 r. Działalność stowarzyszenia ogniskuje się na funkcjonowaniu papieru jako formy artystycznego wyrazu i jako współczesnego artystycznego medium. W przestrzeni zainteresowań organizacji jest także historia papieru oraz jego wytwarzanie. Celem IAPM A jest ułatwianie międzynarodowego przepływu idei artystycznych oraz rozpowszechnianie wiedzy na temat ręcznego wytwarzania papieru i sztuki papieru. Stowarzyszenie stwarza swoim członkom możliwości współpracy twórczej, współorganizacji artystycznych projektów i wystaw, wymiany doświadczeń dotyczących problemów technicznych, badania różnych kontekstów kulturowych związanych z papierem, a także zachęca do nowatorstwa w sztuce papieru.
Muzeum Papiernictwa w Dusznikach-Zdroju wielokrotnie prezentowało wystawy zbiorowe i indywidualne członków stowarzyszenia. W roku 2000 było organizatorem Kongresu IAPMA.
Friends of Da rd Hunter (Przyjaciele Darda Huntera) — organizacja mająca na celu zachowanie i promowanie tradycji ręcznego wytwarzania papieru oraz książki artystycznej. Skupia czerpalników i pasjonatów papieru. Założona w 1981 r. w Stanach Zjednoczonych, by chronić kolekcję książek, papierów, wyposażenia oraz artefaktów z całego świata, które zebrał podczas dekad swoich badań nad ręcznym wytwarzaniem papieru Dard Hunter.
William Joseph „Dard” Hunter (1883 – 1966) był amerykańskim autorytetem w dziedzinie drukarstwa i papiernictwa. Interesowała go zwłaszcza historia i praktyka ręcznego wytwarzania papieru. Napisał dwadzieścia książek dotyczących papiernictwa, w tym cieszące się do dziś zainteresowaniem dzieło Papermaking: The History and Technique of an Ancient Craft (Wytwarzanie papieru: historia i technika starego rzemiosła). W 1939 r. otworzył w Massachusetts Institute of Technology Muzeum Papieru Darda Huntera. Od 1992 r. większość tej bezcennej kolekcji przechowywana jest w Amerykańskim Muzeum Papiernictwa Roberta C. Williamsa w Atlancie (stan Georgia). Jej zachowanie i popularyzacja jest jednym z podstawowych celów organizacji.
W Polsce w latach 1994 – 2000 wielu artystów tworzących w papierze połączyła działalność World Crafts Council Polska, polskiego oddziału światowej organizacji związanej z UNESCO . Stowarzyszenie założone zostało przez grupę twórców z Łodzi, Warszawy, Krakowa. Jego celem było promowanie polskiej sztuki w kraju i na świecie, a papier, jako medium łączące wiele jej dziedzin, stał się głównym obszarem zainteresowań i poszukiwań. Oddział przeprowadził szereg wydarzeń artystycznych, ogólnopolskich i międzynarodowych pod wspólnym hasłem „Papierowa Sfera”.